असोज ९ । अलैँंची बिक्री गरेर राम्रो आम्दानी गर्दै आएका महालक्ष्मी नगरपालिका–४ का रत्नबहादुर थापा यस वर्ष भने निरास भएका छन् ।
गत वर्ष अलैँंची विक्री गरी रु २० लाख आम्दानी गरेका थापा यस बर्ष अलैँंचीको मूल्य नपाउँदा निरास बनेका हुन् । यस बर्ष अलैँंचीको मूल्यमा कमी आएपछि रु पाँच लाख पनि नआउने भएपछि उनी निराश हुनुपरेको छ । विगत वर्षमा प्रतिमन रु एक लाख २० हजारसम्ममा बिक्री हुने गरेको अलैँंची हाल प्रतिमन रु ३० हजारदेखि रु ३२ हजारमा बिक्री भइरहेको छ । मनग्य आम्दानी हुने देखेर अन्य खेती छोडेर अलैँंची उत्पादनमा लागेका महालक्ष्मी नगरका चेतन कार्की मूल्यमा कमी आएपछि निराश बनेका छन् ।
मूल्यमा अत्यधिक कमी आएपछि थापा र कार्कीजस्तै जिल्लाका ३०० भन्दा बढी किसानले उत्पादन गरेको अलैंँची अहिले घरमै थन्किएको छ । विसं २०३७ देखि सामान्य अलैँंचीखेतीमा लागेका जिल्लाका किसानले व्यावसायिक रुपमा २०५० देखि यसको खेती शुरु गरेको कार्कीले बताए । महालक्ष्मी नगरपालिकाका लेकाली क्षेत्रका जंगलमा अलैँचीखेती पर्याप्त रुपमा गरिँदै आएको छ । अहिले घरको करेसाबारीदेखि रसिला पाखा, खोल्सा अलैंँचीले ढाकेको छ । अलैँंचीको उत्पादन पर्याप्त भएपनि किसानले उचित मूल्य भने पाउन सकेका छैनन् ।
खेताला खर्च उठाउन निकै कठिन भएको पाख्रिबास नगरपालिका–२ का ठगेन्द्रबहादुर अधिकारी बताउँछन् । केही वर्षयता अत्यधिक खडेरी र विभिन्न प्रकोपका कारण बगान नै सखाप भएको थियो । गत वर्ष रोग किराको संक्रमणसँगै लामो खडेरी व्यहोरेका किसान उत्पादन न्यून भए पनि उचित मूल्य पाएर आम्दानीमा वृद्धि भएपछि उत्साहित बनेका थिए । किसान थप अलैँंचीखेती विस्तारमा लागेका थिए । कालो सुनको रुपमा रहेको आम्दानीको मुख्य स्रोत मानिएको अलैँंचीको गत वर्ष जिल्लामा रु ३० करोडभन्दा बढीको कारोबार भएको थियो ।
जिल्लाको २३० हेक्टर जमिनमा लगाइएको अलैँंची खेतीबाट १३४ मेक्ट्रिक टनभन्दा बढी उत्पादन भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ । जिल्लाको पाख्रिबास, महालक्ष्मी, धनकुटा नगरपालिका, छ थरजोरपाटी र सागुरीगढी गाउँपालिका क्षेत्र अलैँची उत्पादनको पकेट क्षेत्र मानिन्छन् । सिँचाइ अभाव, रोग किरा संक्रमण व्यहोरेका किसान पुनः उत्पादन बढे पनि मूल्य नपाएपछि निराश बनेका छन् । रामसाही, गोलसाही र स्थानीय उन्नत जातका अलैँचीको बिरुवाबाट पर्याप्त आम्दानी हुने गरेको साँगुरीगढी गाउँपालिकाका रामबहादुर राईले बताए ।
चार वर्ष अन्योल भयो, गानो कुहिने, डाँठ कुहिने, छिर्केफुर्के लगायत रोगले अलैँचीखतीमा ह्रास आएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका प्राविधिक सूर्य सापकोटाको भनाई छ । पूर्वी पहाडी क्षेत्रको मुख्य नगदेबालीका रुपमा रहेको अलैँची तराईका जिल्ला तथा भारत, चीन, बंगलादेश लगायत मुलुकमा निकासी हुने गरेको थियो ।