महिला हक र अधिकारका कुराहरु व्यवहारिकतामा नआउनु नै महिलामाथिको विभेदः श्रेष्ठ

स्वीजरल्याण्डको जेनेभामा महिला विरुद्ध हुने सवै प्रकारको भेदभाव उन्मुलन गर्ने महासन्धी (सिड) मा अक्टोबर २२ र २३ मा प्रतिवेदन प्रस्तुत गरियो । अक्टोबर २२ का दिन नेपालको गैरसरकारी संस्थाको तर्फबाट छायाँ प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्दै महिला, कानुन र विकास मञ्चका निर्देशक सविन श्रेष्ठले देवानी र फौजदारी संहितामा महिलाको हक र अधिकारको बारेमा स्पष्ट तोकिएको भए पनि सरकारको नीति तथा कार्यक्रम अनुसार कार्यान्वयन, समानता तथा आरक्षण जस्ता कुराहरुमा व्यवहारिकतामा नआउनु नै महिलामाथि विभेदपूर्ण कार्य भएको जानकारी गराउनुभयो ।

उहाँले नेपालको संविधानले लिङ्गको आधारमा भेदभावलाई निषेधित गरेता पनि महिलाहरू विरुद्ध भेदभावको परिभाषा भने उल्लेख नगरेको बताउनुभयो । विशेष गरी दलित, अपाङ्ग, समलिङ्गि, अल्पसंख्यक, स्वदेशी महिलाहरुलाई उपेक्षा गरिएको निर्देशक श्रेष्ठले जानकारी गराउनुभयो । अन्य वक्ताहरुमा तुलसा अमात्य, लक्ष्मी नेपाल, दुर्गा सोब, दुर्गा थापा, योसोकान्ती भट्टचन, रोशना प्रधान, लिलि थापा, पूर्ण श्रेष्ठ र राष्ट्रिय महिला आयोगका प्रवक्ता मोहना अन्सारी हुनुहुन्थ्यो ।

कार्यक्रममा आमाको नामबाट नागरिकता पाउने सम्बन्धमा कानुनमा समानता रहेको उल्लेख गरेता पनि व्यवहारिकतामा भने विभेद गर्ने गरेको जानकारी गराइएको छ । उक्त कार्यक्रममा गैरसरकारी संस्थाको तर्फबाट त्यस्ता विभेदकारी कानुनलाई तत्काल परिमार्जन गर्नुपर्नेमा जोडदिइएको थियो ।

वर्तमान समयमा सूचनाको हकबाट अधिकांश मानिसहरु पहुँचमा रहेको तर त्यसको प्रयोग भन्दा बढी दुरुपयोग गरेका कारण पनि महिला हिंसा हुने गरेको बताइएको छ । महिला हिंसा सम्बन्धी कुनै पनि कार्य गर्न सरकारी तवरबाट मात्र सम्भव नरहेको भन्दै नीजि क्षेत्रको लागि आवश्यक बजेटको व्यवस्था हुनुपर्नेमा जोड दिइएको छ ।

कानुनलाई कडाइका साथ लागु गर्दै बालविबाहको अन्त्य गर्नु अहिलेको अपरिहार्यता भएको बताइएको छ । बालविबाह न्युनिकरण गर्न सरकारले कानुन अनुसार दण्डित गर्न नसकेको बताइयो । किशोर बालबालिकालाई आधारभूत ज्ञान र यौन र प्रजनन् स्वास्थ्यको बारेमा जानकारीबाट बञ्चित रहेको जानकारी गराइएको छ ।

सुरक्षित गर्भपतन सेवा, आधारभूत स्वास्थ्य हेरविचार प्याकेज अन्तर्गत सुरक्षित गर्भपतन सेवालाई प्रभावकारी रुपमा सञ्चालन गर्नुपर्नेमा जोड दिएको छ । गर्भपतन सम्बन्धी सचेतना तथा आत्मविश्वासमूलक तालिम तथा गोष्ठिहरु सञ्चालन गर्नुपर्ने बताइएको छ ।

त्यसैगरी अक्टोबर २३ मा महिला, कानुन तथा विकास मञ्चले नेपालमा प्रत्यक्ष प्रसारण गरेको थियो । सो कार्यक्रममा महिला, बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्री थममाया थापाले नेपाल विविध सामाजिक परम्परा, धार्मिक अन्धविश्वास तथा कुरिती नै महिला हिंसाको मुख्य कारण भएको बताउनुभएको छ । नेपाल सरकारको तर्फबाट छैठौं प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्दै मन्त्री थापाले महिलाको हक अधिकार तथा मानव अधिकारको कार्यान्वयनमा नेपाल सरकार प्रतिवद्ध रहेको बताउनुभयो ।

त्यस्तै महिला हिंसा, समानता, लैङ्गिक विभेदको अन्त्य गर्दै समावेशी तथा समानतामुलक समाज निर्माण गर्न नेपाल सरकार कुनै पनि कसर चाल्न पछि नपर्ने जानकारी गराउनुभयो । उहाँले वर्तमान नेपालको संविधान महिलामैत्री भएको बताउँदै दक्षिण एसियाको नै उत्कृष्ट तथा मार्ग दर्शकको रुपमा रहेको समेत दावी गर्नुभयो ।

नेपालको संविधानले शिक्षा, स्वास्थ्य, सञ्चार, सम्पत्ती, प्रजनन् स्वास्थ्य लगायतका कुराहरुमा महिलाललाई विशेष ध्यान दिएको बताउँदै राज्यका तीन तहमा ४१ प्रतिशत महिला जनप्रतिनिधि निर्बाचित भएको जानकारी गराउनुभयो ।

संघियताको कार्यान्वयवनसँगै कानुन तथा ऐन निर्माणको क्रममा रहेको र पूर्ण रुपमा ऐन तथा कानुनको निर्माण पश्चात महिला हिंसाको पूर्ण रुपमा अन्त्य हुने दावि गर्नुभयो । उहाँले नेपाल सरकारको समृद्ध नेपाल सुखी नेपाली बनाउन महिलाको भूमिका अतुलनिय रहने बताउँदै आगामी दिनमा लैङ्गिक विभेदको खाडललाई अन्त्य गराउने उद्घोष गर्नुभयो । महिलालाई आर्थिक रुपमा सक्षम र सबल बनाउन वर्तमान सरकारले महिलामैत्री कार्यहरुलाई लागु गर्ने तयारी रहेको बताउँदै ४० प्रतिशत भन्दा वढी सहकारीमा महिलाहरुको नेतृत्व रहेको समेत मन्त्री थापाले जानकारी गराउनुभयो ।

उहाँले नेपालमा बढ्दै गएको बलात्कारका विषयमा नेपाल सरकार गम्भीर रहेको भन्दै आगामी दिनमा यस्ता प्रकारका अपराधिक क्रियाकलापमा संलग्न रहने जो कोहीलाई कठोर कानुन निर्माणको प्रकृयामा अघि बढिरहेको जानकारी गराउनुभयो ।

उहाँले महिलाको श्रम सुनिश्चित गर्ने प्रकृयामा रहेको बताउँदै वर्तमान सरकार तथा राजनैतिक स्थितरता सँगै कुरामा नभई परिणाममुखी कार्यमा सरकार अघि बढिरहेको बताउनुभयो । श्रम शोषण, मानव बेचविखन, यौन हिंसा लगायतका महिला विरुद्ध हुने कुनै पनि प्रकारका अपराधिक क्रियाकलापलाई नेपाल सरकारले आगामी दिनमा पूर्ण रुपमा नियन्त्रण गर्ने आश्वासन समेत दिनुभएको छ । स्वीजरल्याण्डको जेनेभामा भएको ‘महिला विरुद्ध हुने सवै प्रकारको भेदभाव उन्मुलक गर्ने महासन्धी (सिड)’ को महिला, कानुन तथा विकास मञ्चले नयाँ बानेश्वरस्थित इन्द्रेणी फुडल्याण्डमा गरेको प्रत्यक्ष प्रसारण हेर्न नेपालका विभिन्न गैरसरकारी संस्थाहरुका प्रतिनिधिहरु लगायतको व्यापक सहभागिता रहेको थियो ।