काठमाडौँ, कात्तिक २७ । आउँदो शैक्षिकसत्रदेखि विद्यालय तहको शिक्षामा नयाँ पाठ्यक्रमको प्रारुप नमूना परीक्षणका रुपमा लागू गरिने भएको छ ।
पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले समाजवादउन्मुख सामाजिक न्यायमा आधारित समृद्ध राष्ट्र निर्माणका लागि सक्षम नागरिक विकासको दूरदृष्टिसहित पाठ्यघण्टा (क्रेडिट आवर) सहितको नयाँ पाठ्यक्रमको प्रारुप कार्यान्वयन गर्न तयारी थालेको हो ।
व्यावसायिक शिक्षाको धारलाई प्राथमिकता दिइएको उक्त प्रारुप शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलको अध्यक्षतामा रहेको राष्ट्रिय पाठ्यक्रम विकास तथा मूल्याङ्कन परिषद्बाट पारित भएको थियो ।
नयाँ प्रारुप अनुसार पाठ्यक्रम तयार गर्न विज्ञको सूची (रोष्टर) तयार गर्न आह्वान गरिएको र आउँदो शैक्षिकसत्रदेखि कक्षा १ बाट परीक्षण थालिने केन्द्रका महानिर्देशक डा लेखनाथ पौडेलले बताएका छन् । पाठ्यक्रमको परीक्षण गरिएपछि त्यसका आधारमा पाठ्यपुस्तक तयार गरी कार्यान्वयन गरिन्छ ।
आगामी शैक्षिक शत्रदेखि अन्य कक्षाका पाठ्यक्रम क्रमशः लागू हुने उनको भनाइ छ । हरेक वैशाख पहिलो साता देशभर नयाँ शैक्षिकसत्र लागू हुनेछ । नेपालको संविधान बमोजिम विद्यालय शिक्षाको व्यवस्थापनको अधिकार स्थानीय तहमा दिइए पनि पाठ्यक्रम र परीक्षा केन्द्र सरकारकै मातहतमा राखिएको छ ।
मन्त्रालयले वि.सं २०६३ मा लागू गरेको सो विद्यालय शिक्षाको प्रारुप यसअघि २०७१ मा परिवर्तन भएको थियो । नयाँ प्रारुपको व्यवस्थाले कक्षा ११ र १२ लाई एकल पथीय बनाउँदै कक्षा ९ र १० मा पाँच अनिवार्य र दुई वटा पेशा व्यावसायिक ऐच्छिक विषय रहने व्यवस्था गरेको छ ।
कक्षा ११ र १२ मा नेपाली, अंग्रेजी, सामाजिक अध्ययन र जीवनोपयोगी शिक्षा गरी चार विषय अनिवार्य गरिने बताए । सो तहमा कूल ९६० वार्षिक कार्य घण्टा हुनेछ । प्रारुपले एक क्रेडिट आवरमा ३२ घण्टा मानेको छ । गणित विषय पनि ऐच्छिकमा रहनेछ ।
नयाँ प्रारुपले संविधानको मौलिक हक, संघीय, प्रदेश र स्थानीय तहको संरचना, आर्थिक सामाजिक रुपान्तरणका सवाल, विद्यालय क्षेत्र विकास कार्यक्रम, मुलुकको दीर्घकालीन विकासमा शिक्षाको योगदानका पक्षमा ध्यान दिएको मन्त्रालयले बताएको छ ।
शिक्षामा विश्वव्यापीकरणको प्रभावलाई प्रारुपले आत्मसात् गरेको भन्दै नेपाली कला, संस्कृति र मौलिक पहिचानमूलक विषयवस्तुको पठनपाठन नेपाली र सबै राष्ट्रभाषामा मात्र हुनुपर्ने व्यवस्था पनि गरिएको छ । नयाँ प्रारुप अनुसार अब विद्यार्थीको मूल्याङ्कन (परीक्षा प्रणाली) मा समसामयिक परिमार्जन हुनेछ ।
परीक्षामुखी गाइड र गेसपेपरजस्ता सामग्रीको प्रयोगलाई निरुत्साहित गराउने पहल पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले जारी राखेको छ । केन्द्रले विद्यालयमा थप पाठ्यसामग्रीको मूल्याङ्कन र स्वीकृतिका लागि माग गरेको सूचनामा त्यस्ता सामग्रीलाई मूल्याङ्कन नगरिने बताएको छ ।
विद्यार्थीको खल्तीमा गेसपेपर हुने तर उसले मूल पाठ्यसामग्री अध्ययन नै नगरी सम्बन्धित कक्षा पार गर्ने प्रवृत्तिले गुणस्तरीय शिक्षामा बाधा पुग्ने भएकाले आफुहरुले यसमा प्रोत्साहन नगर्ने महानिर्देशक डा पौडेलको भनाइ छ ।
निजी (संस्थागत) विद्यालयले स्वीकृत नगरिएका थप पाठ्यसामग्रीलाई आफूखुशी प्रयोग गरेको पाइएमा कारवाही गरिने पनि केन्द्रले बताएको छ ।
