– राजेन्द्र प्रसाद पाठक
तपाईं धेरै खानुहोस् मोटाउनु हुनेछ । कम खानुहोस् दुब्लाउनु हुनेछ । मध्यम खानुहोस् मध्यम नै रहनु हुनेछ । यी त भए खाना र शरिरसंग जोडिएका बिषयहरु । तर अरु सामाजिक बिषयबस्तुको हकमा यो कुरा लागु नहुन पनि सक्दछ । अझ भनौं राजनीतीमा त यो विरलै मात्र लागु होला । राजनीती एउटा यस्तो विशिष्ट श्रेणीको सामाजिक कार्य हो जसमा स्वार्थ कम र सहभागीता ज्यादा हुनु जरुरी छ । त्यो पनि नितान्त जन हितमा मात्रै भन्दा पनि फरक नपर्ला । धेरैको सोचाईमा राष्ट्र« किन पहिलो प्रथमिकतामा परेन ? भन्ने पनि लाग्न सक्ला ? किन की जनता विनाको राष्ट्र«को परिकल्पना नै गर्न सकिंदैन । त्यसैले नै जनता राजनीतिको पहिलो आवश्यकता हो । त्यसैले जनतालाई रिझाउनु नै राजनीति हो । तिनै जनताले राष्ट्र«को बचाऊ गर्ने जिम्मा लिएका हुन्छन् । शंकटको घडीमा तिनै जनता देशका सिपाही हुन्छन् । यसका लागी सैनिकमा जागिर खाई रहनु पर्दैन । त्यसै कारण जनता नै राजनीतिज्ञको पहिलो कसी हो ।
संसारमा जे जती भए गरेका क्रियाकलापहरु छन् सबै सबै जन अपेक्षित नै हुने हुनाले जनता नै सबैका लागी सर्वोपरि हुन भन्दा रत्तीभर फरक परोईन ।
एउटा ब्यापारीले आफ्ना ग्राहक रिझाउन सक्यो भने मात्र क्रमैसंग ठुलो ब्यापार गर्न सक्ला । नत्र भने उसको भए गरेको ब्यापार समेत चौपट अबस्थामा पुगेर सदाका लागी अवशान हुन सक्दछ । यसै गरी एउटा उद्योगपतिले आफ्ना उत्पादन , त्यसको उचित मुल्याँकन र बितरण मार्फत जनतासम्म पुग्दछ र त्यसकै आधारमा उसको मुल्याङ्कन शुरु हुन्छ र उपभोक्त जो जनता नै हुन उनिहरुको त्यस उत्पादन प्रतिको आवश्यकता र इच्छाले नै सो उत्पादन गर्ने उद्योग समाजमा स्थापित हुन्छ । साथ साथै उद्योगी समेत सफलताको बाटो तर्फ उन्मुख हुन सक्दछ । अन्ततोगत्वा उत्पादनको समेत मुख्य आधार भनेको जनता नै हो भन्दा फरक नपर्ला ।
यसैगरी एउटा समाजसेवीले आफ्नो सामाजीक सेवा मार्फत जनताकै सेवा गरेर नै समाजमा नाम काम सहितको प्रतिष्ठा आर्जन गर्ने हो अन्यथा उसको साथमा समेत जनता रहेनन् भने सामाजीक कार्यकर्ता समेत सफल नहुन सक्दछ । संसारमा जे जती भए गरेका क्रियाकलापहरु छन् सबै सबै जन अपेक्षित नै हुने हुनाले जनता नै सबैका लागी सर्वोपरि हुन भन्दा रत्तीभर फरक परोईन । त्यसै कारण हुन सक्दछ एउटा आणविक बमको आविस्कार गर्ने वैज्ञानिकले समेत जनहितकारी काम गर्न नसकेकोमा आफै प्रति अतिशयोक्ती जनाउनुले समेत यसको पुष्टी गरेको छ ।
अब विश्व राजनीतिलाई एक पटक नियाल्दा यसको परिणाम स्वरुप देखा पर्ने अवशेष भनेको सिर्जनात्मकता र सकारात्मक जनउपयोगी अभिष्टलाई प्रत्यक्ष रुपमा राजनीतिसंग जोडेर कार्य गर्न सक्ने नेतृत्वले नै देश र जनतामा अमिट छाप छोड्न सफल भएका छन् । यसको ज्वलन्त उदाहरण भनेको एसयिाका देशहरुमा , मलेसियाका महाथिर मोहम्मद , दक्षिण कोरियाका पार्क चुङ हे र सिङ्गापुरका लिक्वान प्रमुख सावित भएका छन् । चीनमा हालसालै सिजिन पिङको हालको भुमिका पनि कमजोर छैन भन्दा फरक नपर्ला । रसिया बिघटन पछाडीको आधारलाई आँकलन गर्ने हो भने भ्लादीमीर पुटिनको भुमिका पनि कम छैन । त्यसै कारण होला अबका केही बर्षमा नै उनले आफ्नो चौबिस बर्षे कार्यकाल पुरा गर्दैछन् । उसरी नेतृत्व सर्वथा पपुलर हुनुमा उनीहरु भित्रको अन्र्तनिहीत गुण जो प्रत्यक्ष रुपमा जनसरोकार राख्दछ । यसै गरी हाल सालै सम्पन्न मलेसियाको बिग्रदो आर्थिक अवस्थालाई मध्यनजर गरेर स्वेच्छिक रुपमा राजनैतिक अवकास लिई सकेका मलेसियाका धरोहर नेतृत्व महाथिर मोहम्मद पुनः एक पटक राजनितीमा हामफाल्ने जमर्को गर्दा जनताले निर्वाचन मार्फत सहर्ष स्विकार गरेका छन् । यसले पनि के सावित गर्छ भने जनताले चाहेमा नेतृत्वलाई स्थापित र विस्थापीत दुवै गर्न सक्दछन् भन्ने कुराको ज्वलन्त उदाहरण हो । त्यती मात्रै होईन जनताको र देशको समग्र विकाशका लागी चुनिएका राजनैतिक दल वा संगठनहरु नै देश भित्र स्थापित हुन सक्दछन् अन्यथा यि सबैको निर्णयकर्ता जनता नै हुन भन्ने कुरामा सबै सहमत हुनु जरुरी छ । यसै गरी हामीले हाम्रै देशको राजनैतिक अवस्थालाई आँकलन गर्न सक्यौं भने बहुदलीय पद्घती शुरु भएको बि.सं. २०१५ साल देखी यताको मुल्याँकन गर्दा देशकै सबै भन्दा ठुलो पार्टी नेपाली कांग्रेशले दुई तिहाई मत ल्याएर स्थापित भएको थियो ।
कालान्तरमा पञ्चायती ब्यावस्था शुरु भयो तर निरन्तर रुपमा दलिय ब्यावस्था प्रतिको जनताको अटुट मोहकै कारण बि.सं. २०४६ सालमा पुनः प्रजातन्त्र फर्कियो । फेरी पनि कांग्रेस नै प्रवल बहुमतका साथ स्थापित भयो । नेतृत्वको अकर्मण्यता भनौं वा लोभी पापीको झुण्डलाई नेतृत्व हस्तान्तरण गर्न पुग्दा इतिहासमा तिन तिन पटक सम्म बहुमत प्राप्त पार्टी आज सम्म आई पुग्दा प्रमुख प्रतिपक्ष दल सम्म भन्न नसुहाउने गरी गुज्रन बाध्य भएको छ । पार्टी एउटा वैचारीक र सांगठनीक सिम्वोल मात्रै हो जसरी हामी मुर्ति स्थापना गरेर पुजा गर्छौं । न त त्यहाँ देवता हुन्छन् । न त ढुङ्गोले आफु तृप्त भएको बताउन नै सक्ला ? यसले के मात्रै सावित गर्न सक्दछ भने साधकको ध्यान केन्द्रीत गर्नका लागी मात्रै यस्तो ब्यावस्था गरिएको हुन सक्ला ? त्यसै गरी देवताको प्रसाद स्वरुप बितरण गर्ने प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष उपभोग्य चिजले नै जन जनलाई त्यस प्रति आकर्षित गर्ने हो । देवता त वास्तवमा छन् भने मानव मन मन्दिरमा नै छन् छैनन् भने कतै पनि छैनन् भन्दा अत्युक्ति नहोला । त्यसैले एउटा पार्टी बिशेषको इतिहासले मात्र जनताको आवश्यकता पुरा गर्न सक्दैन । वास्तवमा जनताको आवश्यकता पुरा गर्नका लागी त वर्तमान र भविष्य बोकेका नेता र पार्टी नै चाहिन्छ भन्नेमा दुईमत रहेन । पार्टी संगठनको दर्शन जतिसुकै राम्रो भएता पनि नेतृत्व सही हुन सकेन र नेतृत्वले दल र पार्टीका नाममा ब्यक्तिगत र समुहगत सन्तुष्टीका लागी ब्यापार गर्न थाल्यो भने यसको पतन अवस्वंभावी छ भन्नेमा शंका गरीरहनु नपर्ला । हिजो जनताले विश्वास गरेर बनाएको बढेमानको पार्टी आज आएर टर्चलाइट बालेर खोज्नु पर्ने अवस्थामा यहाँ मात्र भएको छैन । भारतमा समेत भारतिय कांग्रेस पार्टीले पनि यही हविगतमा गुज्रनु परेको तथ्यले समेत यो कुराको पुष्टी गर्दछ ।
आज आएर नेपालको सन्दर्भमा दुई ठुला वाम पार्टीहरु एक भएको घोषण भैसकेको छ । उनिहरुको तन भने एक भएको घोषणा त भैसक्यो तर मन भने एक भएको छ कि अनेकन छ भन्ने कुरामा समयले नै देखाउला । जे होस दक्षिण एसियाकै सबै भन्दा ठुलो कम्युनिष्ट पार्टी बन्न सफल भएकोमा दुबै पार्टीका नेता तथा कार्यकर्ताहरुलाई बधाई तथा शुभकामना नदिई रहन सकिदैन । तर निकट भविष्यमा उनीहरु नै जनताका लागी के कती तल्लीन रहन सक्लान भन्ने करामा आजै शंका गरि रहनु उचित नहोला । दुई तिहाई बहुमतले सम्पन्न सरकारले अब केही परिवर्तन गर्ला भन्ने सम्मको सोच र आशा जन मानसमा यद्यपी छदैछ । जुन आशा र भरोशाका साथ जनताले पत्याएका छन् त्यसमा घमण्ड रहित तरिकाले यो विरासत होईन जन विश्वास मात्रै हो । यदी यो पनि तोडियो भने भोलीका दिनमा हाम्रो भविष्य समेत जनताले नै निर्धारण गर्छन् भन्ने सम्मको सोचले अभिप्रेरित भई काम गर्न सकेमा देश र जनताको भविष्य सुनिष्चित् हुने थियो । अबका पुस्ताले प्रजातन्त्र र लोकतन्त्र प्रति पछुताउनु नपरोस् । जनता ढुक्क रहन सकुन लोकतन्त्रमा नै जनताको उज्वल भविष्य छ र यसमा नै नेतृत्वको समेत अवस्था र स्थायित्व छ भन्नेमा सबैले ढुक्क हुन पाउनु पर्दछ । अब के बन्ने ? कस्तो बन्ने ? कत्रो बन्ने भन्ने कुरा जनताले नै निर्णय गर्न सक्ने भए । यस्तो अनुपम ब्यावस्थाको स्थापना गर्न गराउन योगदान गर्नु हुने ज्ञात अज्ञात सहिदहरु , घाईते र वेपत्ता समेत हुनु परेका आत्मालाई हामी सबैले सधन्यवाद प्रकट गर्दै नमन् गर्नु पर्दछ । आज आएर जतिसुकै बुद्घि विवेक गुमाएर आलोचित हुनु भएका विगतका नेतृत्वकर्ताहरु समेत धन्वादका पात्र हुन् । अन्तमा जनतालाई नै जनार्दन मान्दा मात्रै सबैको भलो हुन्छ । अस्तु !!!
