काठमाडौं, फागुन २ । स्वार्थ होइन प्रेम त्याग हो । यद्यपि यो स्वार्थी जगतमा प्रेम स्वार्थको शिकार हुन बाध्य भएका दृष्टान्तहरुको बयान गरी साध्य नै छैन् । तर “तिमीलाई म माया गर्छु” भनेकै भरमा कति आत्माहरुले आफ्नो देहलीला नै त्याग्न विवश भएका छन् त्यसको कुनै लेखा जोखा छैन । तही पनि “तिमीलाई म माया गर्छु” भनेकै भरमा मानव जगत÷संसार चलिरहेकै छ । शायद सच्चा माया गर्नेहरु पनि यो पृथ्वीमा अभैm पर्याप्त छन् !
यस वर्षको भ्यालेन्टाइन डेमा खासगरी बैदेशिक रोजगारमा जाने “प्यारा”हरु र तिनीहरुले घरमा ल्याएर छाडि गएका “प्यारी” हरुलाई सम्झिरहेको छु । प्याराहरु प्यारीहरुकै लागि भनेर आफ्नो थातथलो र नाता सम्बन्धहरु सबैलाई त्याग गरेर केवल आफ्नी प्यारीलाई पर्याप्त सुःखसुविधाहरु उपलब्ध गराउने सपनाकासाथ ज्यानलाई नै हतकेलामा राखेर बैदेशिक रोजगारीमा जान्छन् । यद्यपि प्याराहरुलाई आफ्नी प्रेयशीसंगको प्रणयलीलामा रमाउने मन नभएको होइन, रहर त सबैलाई हुन्छ । तर आफ्नो पारिवारिक अवस्थाले गर्दा रोजगारकै लागि विदेश पलायन हुन बाध्य हुन्छन् । त्यो बाध्यतालाई कतिपय समझदार प्यारीहरुले आत्मसाथ गरेर आप्mनै प्यारालाई सम्झिएर उर्लंदो जवानीलाई दमन गरेर एउटा तपस्सी जस्तो “लक्ष्मण रेखा” भित्रै सीमित रहेर रमाउने प्रयत्न गरिरहेका हुन्छन् ।
एकातिर समाजको यस्तो तस्वीर प्रदर्शित भइरहेको हुन्छ भने अर्कोतिर आफ्नो स्वार्थलाई नै सर्वोपरी ठान्ने व्यभिचारी प्यारीहरु “लक्ष्मण रेखा”लाई केवल “कम्जोरहरुको बन्धन” भन्दै केवल निजी स्वार्थसिद्धिमा नै रमाइरहेका हुन्छन् । अझ त्यसबेला टिठ लाग्छ, आफ्ना प्याराहरुले विदेशको भूमिमा रगत–पसिना बगाएर खुसी पार्नकै लागि पठाएको तन्खा खाएर अर्कै परपुरुषको बाहुपासमा रमाइरहेका प्यारीहरुको राशलीलाको दृश्य देख्दा ! यद्यपि सबै प्याराहरु “भ्यालेन्टाइन” हुँदैनन् र तिनीहरु पनि परस्त्री गमनमा निर्लिप्त भएका दृश्यहरु पनि समाजमा बग्रेल्ती देखिन्छन् ।
त्यसो भए के प्रेम भनेको स्वार्थ मात्र हो त ? निश्चित पनि होइन । स्वार्थ होइन प्रेम त्याग हो भन्ने तथ्य बोध कसरी गराउन सकिन्छ ? यो चुनौतिको विषय बन्न पुगेको छ । माथि उल्लखित दुबै दृष्टान्तले प्रेम र स्वार्थलाई उजागर गर्दछ । माथि उल्लेखित मध्य कुन दृष्टान्त सालिन र आनन्द वा बढी सामाजिक हो ? त्यो छुट्टाउने जिम्मा भ्यालेन्टाइन डेमा रमाउन चाहने जोडीहरुको हो ।
पूर्वीय दर्शन र सिद्धान्तले प्रणयलीलालाई मानव जीवनकै सबैभन्दा महान उत्सवको रुपमा लिन्छ र त्यसलाई जीवनमा चरिचार्थ गर्नका लागि अनुकूल महिला–पुरुष बीचको नाता सम्बन्धलाई “परिवार”को संज्ञा दिएर संस्थागत गरेको पाइन्छ । परिवारको जगमा उभिएर मौलाएको वा झाँगिएको प्रेममा जुन अपनत्व हुन्छ, त्यो स्वार्थमा हुँदैन । अर्थात् प्रेमले सम्बन्ध र समाज निर्माण गर्दछ भने स्वार्थले त्यसलाई खण्डित मात्र गर्दैन, क्षति गर्ने र पीडा बढाउने मात्र गर्दछ ।
यस तथ्यलाई पनि वर्तमान कालखण्डमा स्वार्थसिद्धिमा रमाउने र योगदान दिनु प¥यो भने भाग्नेहरुले मनन् गर्नु सान्दर्भिक हुन्छ । निजी जीवनलाई आनन्द,परोपकारी र प्रिय बनाउनु छ भने भ्यालेन्टाइन डेमा रमाउन चाहने र त्यसैलाई आफ्नो आदर्श बनाउन चाहनेहरुले अब बुझ्नु पर्छ कि स्वार्थ होइन प्रेम त्याग हो !
