गोर्वाचोभले एक पटक पश्चिमी राष्ट्रको भ्रमण गरेछन् । त्यति बेला उनी कम्युनिष्ट पार्टीको उच्च पदमा पुगिसकेका थिए । एउटा डिपार्टमेन्टल स्टोरमा उनी पुगेछन् ।पूँजीवादी देशमा श्रमिक र पूँजीपति मात्र हुन्छन् भन्ने पाठ घोकेका गोर्वाचोभले त्यहाँ मध्यमवर्ग सबैभन्दा बढी देखेको कारणले अचम्म मानेर ओहो भनेछन् । के यसले मानिसको इन्द्रियको सीमितताले ज्ञान पनि एक हदभन्दा बढी नहुन सक्दछ भन्ने देखाएको होइन ? माक्र्स् विद्वान हुनुहुन्थ्यो तर उहाँमा पनि मानिसमा हुने इन्द्रियको सीमितता कायम थियो । उहाँले चरम पुूँजीवादी व्यवस्थामा मध्यमवर्गको विकास हुने कुराको कल्पना गर्न सक्नु भएन । यस अर्थमा मानिसका कमजोरीलाई स्वीकार गरिंदैन भने त्यो जनताको विचार पनि हुदँ नै र त्यसले जनताको हितमा पनि काम गर्न सक्दैन । यो पक्षलाई लोकतन्त्रले राम्रोसंग बुझेको छ र आत्मसाथ गरेको छ ।
बहुदलीय व्यवस्था नमान्नेहरूको बल भनेको जनता र मत होइन बन्दुक हो ।
कथाहरूमा प्राय रुख बोलेको, जनावरले मानिसको जस्तो कार्य गरेको आदि उल्लेख हुन्छ । ती असत्य भए पनि सत्यका बारेमा बुझाउन बुझ्न सहयोग गर्ने हुन्छन् । एक पटक एउटा घनघोर जंगलबाट एउटा मानिसले बञ्चरो लिएर जाँदैरहेछ । जगं लका साना रुखहरूको सातो गएछ । उनीहरूलाई लागेछ कि अब हामीलाई बञ्चरोले काट्ने भयो । त्यही डरमा रुखहरूबीच सल्लाह भएछ र सबैले यो पीडा सबैभन्दा ठूलो रुखलाई सुनाएछन् । ठूलो रुखले हाम्रो भाइको सहयोग छ कि छैन ? भनेर सोधेछ । उनीहरूले भनेछन्–त्यो बन्चरोलाई मानिसले डोरीले बाँधेर ल्याउँदै गरेको छ । पछि आफ्ना भाइहरूले सहयोग नगरेको हुँदा केही हुँदैन भन्ने कुरा भएछ । अर्थात् काठको बिँड रहेनछ ।
कम्युनिष्ट व्यवस्था धरासायी हुनुको कारण यसले मानवीय कमजोरी बुझ्न नसक्नु वा आत्मसाथ गर्न नसक्नु पनि हो । आफ्ना बारेमा जानेकाहरूबाट गल्तिलाई लुकाउन साह्रै गाह्रो हुन्छ । त्यसैले सर्पको खुट्टा सर्पले देख्दछ भन्ने गरिन्छ । गल्ति गर्ने तानाशाहहरु अर्काथरी तानाशाहहरूबाट बढी नै डराउँछन् । कम्युनिष्टहरुलाई सबैभन्दा कम्युनिष्टको एकदलीय शासन गर्न कम्युनिष्टहरू नै तगारो बन्नेछन् । जसको सेना ठूलो छ त्यही बलियो र जनताको भन्ने स्थापित गरिनेछ । त्यसको विरोध गर्ने कम्युनिष्टहरू नै कम्युनिष्ट सत्ताको पहिलो शिकार हुने संभावना रहन्छ । अहिले पनि देशमा कम्युनिष्टहरू मात्र भएको भए सत्ताधारीलाई सलाम गर्न नसक्ने कम्युनिष्टहरु र सत्तामा बस्ने कम्युनिष्टहरूको बन्दुक हानाहान चलिनै रहेको हुने थियो । बहुदलीय व्यवस्था नमान्नेहरूको बल भनेको जनता र मत होइन बन्दुक हो । यो हामी सबैले बुझ्नु पर्दछ । प्रचण्डको एकदलीयता आउनलाई र स्थायित्व पाउनलाई उनीहरूले आत्मसमर्पण नगरेसम्म माधव नेपाल, चित्रवहादुर केसी आदिको घाँटीमा खुकुरी पर्नै पर्दछ । माधव कुमारहरूको कम्युनिष्ट एकदलीयता आउनलाई प्रचण्डहरूको छातीमा गोली लाग्नै पर्दछ । हामीलाई थाहा नै छ एकदीय व्यवस्था नआउँदै फरक मतको नाममा बाबुरामको गर्धन छिनिने संभावना उनीहरूबीचमा नै भएको थियो ।
यो तथ्यलाई कम्युनिष्ट मित्रहरूले पनि बुझ्न पर्ने हो र त्यो आतंकको दलदलबाट निस्कन सक्नु पर्ने हो । बी.पी.., निलाम्बर आदिले समयमा नै बुद्धि पुर्याउनु भयो र आफुलाई पनि त्यो पीडादायी अवस्थाबाट मुक्त गर्न प्रयास गर्नु भयो । अरुले पनि सोच्ने बेला आएन र ?
